شاید، تبخالزنهای حرفهای، بهتر از پزشکان درباره علائم و درمان این بیماری بدانند. چون تبخال، آنقدر در طول زندگی، چهرههای مختلف خودش را به آنها نشان داده که، میتوانند در این باره کتاب بنویسند. اما خب، این مقاله برای کسانی است که به تازگی وارد جرگه تبخالزنها شدهاند و یا اصولا تبخال نمیزنند اما دوست دارند به معلومات عمومیشان اضافه کنند. شاید بدترین مصیبت برای یک عروس خانم (که اصولا هم تبخال میزند) این باشد که دو روز مانده به عروسی، در حالی که سعی کرده ظاهر کاملا آراستهای را برای خود فراهم کند، از استرس کارهای جشن عروسی، ناگهان سر و کله یک تبخال بیموقع بر روی لبش پیدا شود.
● کار، کار ویروس است
عامل ایجاد تبخال ویروسی به نام <هرپس
سیمپلکس> است که به دو نوع( یک و دو) تقسیم میشود. ویروس نوع یک
تبخال مربوط به ناحیه دهان و صورت است و ویروس شماره دو اغلب ناحیه تناسلی
را درگیر میکند. این ویروس، بعد از ورود به بدن، سعی میکند خود را به یک
گره عصبی (گانگلیون) برساند و در آنجا مخفی شود و هر وقت شرایط فراهم شد،
دوباره خود را نشان دهد. تبخالهای دهانی، معمولا در اطراف لبها ایجاد
میشوند و کسانی که این ویروس را در بدن دارند ممکن است خیلی زود به زود
مثلا ماهی یک بار و یا دیرتر مثلا سالی یکبار، تبخال بزنند.
● اولین دیدار
ورود ویروس به بدن ممکن است بدون علامت
باشد و ویروس بدون آنکه سر و صدایی راه بیاندازد، در یک گانگلیون عصبی مخفی
شود و برای حمله بعدی منتظر شرایط مساعد بماند. اما در اغلب مواقع؛ اولین
ورود ویروس به بدن، خودش را بهصورت یک بیماری حاد عمومی نشان میدهد که
به آن <تبخال اولیه> گفته میشود. از آنجا که علامتهای این بیماری،
تا حدی شبیه به بیماریهای شایع ویروسی مثل سرماخوردگی است و اغلب در
بچهها اتفاق میافتد، ممکن است به درستی تشخیص داده نشود.
بیماری
تبخال اولیه، با اولین ورود ویروس به بدن و پاسخ شدید بدن نسبت به آن
آغاز میشود. علائمی مثل تب، غدد بزاقی ورم کرده، لثههای متورم و
خونریزیدهنده و زخمهای دردناک دهانی، از علائم خاص تبخال اولیه هستند.
این علامتها معمولا ۱۰تا ۱۴ روز طول میکشند و آثار زخمهای دهانی ممکن
است ۲ تا ۶ هفته در دهان، باقی بمانند. از آنجا که اغلب کودکان دچار این
بیماری میشوند، مراجعه به پزشک و بررسیهای بیشتر لازم است، زیرا کودکان
مبتلا به این بیماری ممکن است بهخاطر سوزش شدید دهان از خوردن آب و غذا
خودداری کنند و دچار کمآبی و ضعف عمومی شوند. پس از پایان یافتن علامتهای
حاد بیماری، ویروس خود را به یکی از گرههای عصبی میرساند و در آنجا
مستقر میشود.
● این زخمهای بدشکل
زخمهای تبخال معمولا قابل تشخیص هستند
اما گاهی ممکن است با دو بیماری دیگر اشتباه گرفته شوند. یکی از این
بیماریها، زخمشدن گوشه لبهاست که معمولا افرادی که دندانهای مصنوعی
نامناسب دارند، به این زخمها گرفتار میشوند. وجه افتراق زخمهای تبخالی
با زخم گوشه لبها این است که تبخال معمولا مناطقی به غیر از گوشه لبها
آشکار میشود.از بیماریهای دیگری که ممکن است با تبخال اشتباه شود
<آفت> است. آفت زخمهای دردناکی است که در داخل لب و گونه و روی زبان
ایجاد میشود، در حالی که تبخال معمولا بر روی لب ایجاد میشود. تنها
حالتی که ممکن است آفت با تبخال اشتباه شود، مواقعی است که ویروس تبخال
برای اولین بار بهصورت <تبخال اولیه> در دهان ایجاد زخم میکند.
زخمهای
تبخال بهصورت گروهی از تاولهای کوچک است که بر روی یک پایه قرمز
قرارگرفتهاند. بعد از چند روز، مایع داخل تاولها خشک میشود و یک زخم
خشک برجسته به جای آن باقی میماند. معمولا یک هفته تا ۱۰ روز طول میکشد
تا این زخم خشک برطرف شود. قبل از
ظاهرشدن تبخال، بیمار معمولا بر روی لب خود احساسی شبیه سوزش، خارش و یا
مورمورشدن میکند که تبخالزنهای حرفهای این علامتها را خوب میشناسند.
● چه چیزی ویروس را بیدار میکند؟
عوامل مختلفی برای شروع یک تبخال موثر است
و معمولا کسانی که مرتب تبخال میزنند به تدریج عامل ایجادکننده تبخال
خودشان را میشناسند. اما در مجموع این عوامل بهعنوان فعالکنندههای
تبخال شناخته شدهاند:
پ تب
پ عفونتهای گسترده بدن
پ قرارگرفتن طولانی در معرض تابش (مثلا سوختگی در آفتاب)
پ استرس (اضطراب)
پ تغییرات سیستم ایمنی بدن
پ ضربهها و صدمات فیزیکی
پ عوامل ناشناخته…
● ما منتشر میکنیم
هنگامی که
تبخال بهصورت فعال و تاول آن پر از مایع باشد، ویروس ازطریق این مایع
قابل انتقال و انتشار است. بنابراین وقتی تبخال در حالت فعال قرار دارد،
سعی کنید که به هیچوجه تبخال شما با پوست شخص دیگری تماس پیدا نکند.
فرزندتان را نبوسید و حتی مراقب باشید تا
صورت او با تبخال شما تماس پیدا نکند. در ضمن وقتی تبخال دارید به
دندانپزشکی نروید زیرا اولا بهدلیل بازشدن و کشیدهشدن لبها، زخمهای
تبخالی شما دیرتر خوب میشوند و ثانیا ممکن است تبخال خود را به انگشتان
دندانپزشک منتقل کنید. (یکی از انواع تبخال، تبخال نوک انگشتان است که
معمولا در بین دندانپزشکان و کادر دندانپزشکی دیده میشود که از بیماران
مبتلا به تبخال به آنها منتقل شده است.)
● علاجی نیست
هنوز برای تبخال درمانی شناخته نشده است.
تنها برای بهترکردن سوزش و درد آن، میتوانید از پمادهای بیحسکننده به
مقدار کم استفاده کنید. البته مراقب باشید این پمادها بلعیده نشوند.
(بهخصوص در بچهها) گونههایی از پمادهای گیاهی ضد تبخال هم در
داروخانهها وجود دارند. تجربه افرادی که مرتبتبخال میزنند حاکی از آن
است که اگر این پمادها خیلی زود یعنی وقتی تبخال درمرحله قبل از ظاهرشدن و
در حال سوزش و مورمور است، استفاد شوند، میتوانند جلوی بروز تبخال را
بگیرند. شما هم امتحان کنید، شاید مفید باشد.
اگر تبخالهای شما خیلی زود به زود تکرار میشود، به پزشک مراجعه کنید تا با داروهای ضد ویروس و سایر داروها به کمک شما بیاید.
یک راه حل دیگر برای پیشگیری از تبخال:
زندگی را آسان بگیرید و اضطراب را از خود دور کنید. آنوقت، استرس که عامل
اصلی بروز تبخال است، از بین خواهد رفت.